Tại hội thảo “Tham vấn và đào tạo về đề xuất sửa đổi định mức tiêu hao năng lượng cho ngành nhựa và hệ thống giám sát, báo cáo và thẩm tra về việc thực hiện kế hoạch sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cấp tỉnh” do Bộ Công Thương phối hợp với Cục Năng lượng Đan Mạch và Đại sứ quán Đan Mạch tổ chức mới đây, ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững (Bộ Công Thương), cho biết, nhựa là ngành có mức độ tăng trưởng nhanh trong số các ngành công nghiệp với tốc độ tăng trưởng bình quân từ 16-18%/năm, chỉ sau viễn thông và dệt may. Trong đó có những mặt hàng có tốc độ tăng trưởng đạt gần 100%/năm. Theo Thống kê năng lượng Việt Nam năm 2019, tiêu thụ điện trong phân ngành công nghiệp sản xuất các sản phẩm từ cao su và nhựa tăng từ mức 5.722 GWh năm 2016 lên tới 7.627 GWh năm 2019.

Nhằm thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong ngành công nghiệp nhựa, ngày 28 tháng 12 năm 2016, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư 38/2016/TT-BCT quy định về định mức tiêu hao năng lượng trong ngành nhựa trong giai đoạn từ năm 2016 đến hết năm 2020 và giai đoạn từ năm 2021 đến hết năm 2025 với phạm vi áp dụng cho các sản phẩm nhựa bao gói, nhựa vật liệu xây dựng, nhựa gia dụng và nhựa kỹ thuật.

Sau 6 năm triển khai thực hiện Thông tư này, các kết quả đạt được vẫn còn khiêm tốn: tỷ lệ doanh nghiệp nộp báo cáo về định mức tiêu thụ năng lượng hàng năm ở mức thấp, chất lượng báo cáo còn chưa đảm bảo. Nguyên nhân một phần do năng lực và nguồn nhân lực của một số doanh nghiệp còn yếu và thiếu hụt, doanh nghiệp chưa biết cách tính toán, xác định đinh mức tiêu hao năng lượng. Bên cạnh đó, hiện tại chưa có các chế tài xử lý vi phạm đối với doanh nghiệp không nộp báo cáo nên nhiều doanh nghiệp chưa tự giác nộp báo cáo.

Ông Trịnh Quốc Vũ thông tin thêm, ngày 13 tháng 3 năm 2019, Chương trình quốc gia về Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019 – 2030 (Chương trình VNEEP3) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 280/QĐ-TTg, trong đó đề ra các mục tiêu cụ thể về giảm mức tiêu hao năng lượng bình quân cho một số ngành/phân ngành công nghiệp so với giai đoạn 2015 – 2018. Đối với ngành công nghiệp sản xuất nhựa, mục tiêu đến năm 2025 là giảm mức tiêu hao năng lượng bình quân từ 18,00 đến 22,46%, và đến năm 2030 giảm từ 21,55 đến 24,81%.

Chương trình Hợp tác Đối tác Năng lượng Việt Nam – Đan Mạch giai đoạn 2020-2025 (gọi tắt là Chương trình DEPP3) do Chính phủ Đan Mạch tài trợ và Bộ Công Thương phối hợp với Cục Năng lượng Đan Mạch và Đại sứ quán Đan Mạch tại Việt Nam triển khai thực hiện. Chương trình bao gồm 03 hợp phần, trong đó Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, Bộ Công Thương chủ trì quản lý thực hiện Hợp phần 3, tập trung vào lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, nhằm thúc đẩy quá trình phát triển carbon thấp trong ngành công nghiệp tại Việt Nam, thông qua rà soát, cải thiện khung pháp lý về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, nâng cao năng lực và hỗ trợ kỹ thuật cho các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp và các bên liên quan về triển khai các giải pháp tiết kiệm năng lượng.

Trong năm 2021 và 2022, Chương trình DEPP3 triển khai một số hoạt động hỗ trợ kỹ thuật cho ngành nhựa bao gồm nghiên cứu, khảo sát, kiểm toán năng lượng tại một số doanh nghiệp nhựa, từ đó thực hiện tính toán, đưa ra các khuyến nghị về sửa đổi quy định hiện hành về định mức tiêu hao năng lượng trong ngành nhựa và xây dựng công cụ tính toán, hướng dẫn doanh nghiệp báo cáo tuân thủ quy định định mức tiêu hao năng lượng trong ngành nhựa. Ngoài ra, Chương trình cũng hỗ trợ xây dựng tài liệu hướng dẫn kỹ thuật về các giải pháp tiết kiệm năng lượng trong ngành nhựa nhằm giúp các doanh nghiệp nhựa nâng cao hiểu biết và tiếp cận với các giải pháp tối ưu nhằm sử dụng năng lượng hiệu quả hơn tại doanh nghiệp, từ đó đạt được các mục tiêu về định mức tiêu hao năng lượng theo quy định và đem lại các lợi ích cho doanh nghiệp. 

Cũng tại hội thảo, ông Mr. Henrik Nybo Lomholt - Chuyên gia tư vấn Cục Năng lượng Đan Mạch, đánh giá Việt Nam đã có chính sách tương đối hoàn thiện để thúc đẩy tiết kiệm năng lượng trong các ngành công nghiệp tiêu thụ năng lượng trọng điểm, tuy nhiên vẫn còn nhiều khu vực có thể cải thiện hiệu quả tiêu thụ năng lượng.  

Theo kinh nghiệm từ Đan Mạch, cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng có thể đem lại lợi ích đáng kể cho doanh nghiệp ở khía cạnh giảm chi phí sản xuất và giảm phát thải carbon. Đây cũng là giải pháp hiệu quả về mặt chi phí để giảm áp lực phụ thuộc vào nguồn cung năng lượng. 

Để cải thiện mức độ tuân thủ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, một số giải pháp đã được các đại biểu tham dự hội thảo đề xuất. Theo đó, bên cạnh việc áp dụng các chế tài xử phạt, các chuyên gia đề xuất giới thiệu các chương trình khuyến khích, khen thưởng cho các doanh nghiệp xuất sắc trong sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Bên cạnh đó, đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức về định mức tiêu hao năng lượng, tập trung vào lợi ích của doanh nghiệp khi đạt các định mức này; cung cấp công cụ hỗ trợ giám sát, thẩm tra cho các cơ quan quản lý và công cụ giúp doanh nghiệp theo dõi, báo cáo và dự báo mức tiêu thụ năng lượng của mình, từ đó xây dựng kế hoạch sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. 

Cũng tại hội thảo, các đại diện tham dự đã được giới thiệu về hệ thống công cụ hỗ trợ giám sát, báo cáo và thẩm tra việc thực hiện kế hoạch sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Theo nhà phát triển, công cụ được xây dựng nhằm hỗ trợ các Sở Công Thương trong việc tính toán, đánh giá độ chính xác của các báo cáo được gửi lên từ doanh nghiệp, từ đó giúp đưa ra yêu cầu xác minh hoặc phê duyệt. Về phía doanh nghiệp, công cụ hỗ trợ doanh nghiệp xác định suất tiêu hao năng lượng trong năm, xác định xu hướng thay đổi mức tiêu hao năng lượng trong những năm tiếp theo. Trên cơ sở này, doanh nghiệp có thể xây dựng các kế hoạch thực hiện sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả phù hợp.